Waar blijven al die lampen?
Bij sloop en renovatie van gebouwen moeten verwijderde tl-lampen, spaar- en andere gasontladingslampen en lichtarmaturen apart worden ingezameld. Inzamelorganisatie Wecycle voert deze stroom vervolgens af voor verdere recycling. Maar wat gebeurt er eigenlijk met die vele honderdduizenden lampen die jaarlijks worden afgedankt? Het recyclingproces in kaart gebracht.
Tl-lampen, spaarlampen en andere gasontladingslampen bevatten een kleine hoeveelheid kwik, een vluchtig metaal dat schadelijk is voor mens en milieu. Daarnaast bevatten ze relatief veel materiaal dat prima te recyclen is, zoals glas en metaal. De combinatie van potentieel schadelijk voor de leefomgeving én waardevolle grondstoffen maakte dat de EU al vroeg wetgeving in het leven riep die het inzamelen en verwerken van dit type lampen verplicht stelde in alle lidstaten.
Dat we hier met een Europese uitdaging te maken hebben, blijkt uit het feit dat de verwerking van deze afvalstroom uit de bouwsector internationaal plaatsvindt. Zo verwerken de installaties van Indaver Relight in het Belgische Doel niet alleen alle kwikhoudende lampen die in België worden ingezameld, maar ook de helft van de Nederlandse gasontladingslampen en nog eens een derde van het Franse aanbod. Samen gaat het om jaarlijks ongeveer 30 miljoen lampen.
Aan het begin van het recyclingproces worden de rechte tl-lampen gescheiden van de overige tl-lampen, spaarlampen en andere kwikdamplampen. Die laatste worden verwerkt met een zogeheten breek-zeefinstallatie. Daarbij worden de lampen eerst verbrijzeld in een breekmolen. Een trommelmagneet scheidt vervolgens de ijzerfractie af. Daarna wordt met behulp van een zeefinstallatie de non-ferro fractie, kunststoffen, glas en het kwikhoudende fluorescentiepoeder gescheiden. Het glas en de metalen worden eventueel naverwarmd om het resterend kwik te doen verdampen.
Gesloten kringloop
De rechte tl-lampen – veruit de grootste fractie – worden verwerkt in een gloednieuwe installatie die luistert naar de naam IndaTube. Ook hier wordt uit de lampen fluorescentiepoeder, kalkglas en de metalen kapjes teruggewonnen. Het verschil is dat dit efficiënter gebeurt (de installatie heeft een capaciteit van 2500 ton lampen per jaar) en dat al tijdens het proces milieuvervuilende substanties maximaal uit de fracties worden verwijderd. In de oven van IndaTube wordt het kwik namelijk uitgedampt en omgezet in gasvormig kwik. Alle proceslucht wordt door een actief-koolfilter geblazen die het kwik opvangt. Zo kunnen de kwikconcentraties structureel onder de nieuwe, strengere Europese grenswaarden worden gehouden.
Tot 95 % van de materialen wordt gerecycled. Het glas en de metalen worden, gezuiverd van kwik, hergebruikt voor de productie van nieuwe lampen of in de metaalindustrie. Het fluorescentiepoeder wordt veilig opgeslagen. Het bevat namelijk zeldzame aardmetalen, kostbare grondstoffen die gebruikt worden in diverse technologische toepassingen, zoals de bouw van windmolens. Indaver heeft contacten met bedrijven om die zeldzame metalen gezamenlijk terug te winnen.
De recycling van lampen is een mooi voorbeeld van de gesloten kringloop. Indaver brengt afval zoveel mogelijk opnieuw terug in de materialenketen. In de circulaire economie worden materialen die uit afvalstromen worden gewonnen opnieuw ingezet als een hoogwaardige grondstof, voor hun oorspronkelijke doel of om nieuwe producten te maken.
Waar wordt dit van betaald?
Deelnemers van LightRec betalen een recyclebijdrage. Momenteel bedraagt dit € 0,14 per verkochten lamp en € 0,42 per verkochte armatuur of module. Gloei- en halogeenlampen zijn in de regelgeving uitgezonderd. Ook voor componenten van lampen en armaturen hoeft geen bijdrage te worden betaald.
LightRec werkt zonder winstoogmerk, het inzamel- en recycleproces van verlichting wordt volledig gefinancierd door deze recyclebijdrage.
- Deel deze pagina:
